انواع ترمومتر و مزایا و معایب آن ها

اندازه گیری دمای هر چیزی به کمک دماسنج یا ترمومتر انجام می گیرد. ترمومتر ها برای سنجش دمای بدن انسان یا اشیاء مختلف در محیط های آزمایشگاهی مورد استفاده قرار می گیرند. ما در این مقاله در اولین مرحله درباره خود ترمومتر توضیحاتی ارائه می دهیم؛ سپس انواع ترمومتر را یک مرتبه به طور کلی بررسی می کنیم و انواع ترمومتر آزمایشگاهی را به صورت جزئی مورد ارزیابی قرار می دهیم و درباره هر کدام از آن ها نکاتی را بیان می کنیم. برای خرید ترمومتر کلیک کنید.

ترمومتر چیست؟

ترمومتر یا دماسنج، وسیله ای است که برای تشخیص درجه گرمی و سردی یک جسم یا برای اختلاف دمای آن، مورد استفاده قرار می گیرد. هر دماسنجی دارای دو جزء اساسی و مهم است. یکی سنسور دما که زمانی که دما عوض می شود، جا به جا می شود؛ مانند سنسور پیرومتریک در یک دماسنج مادون قرمز. دیگری ساز و کار تبدیل تغییرات صورت گرفته به یک مقدار عددی قابل بررسی مانند مقیاسی که بر روی یک دماسنج جیوه ای در شیشه چاپ می شود. دماسنج ها برای اینکه فرآیند های مختلف را نظارت و بررسی کنند، در صنعت و در هواشناسی، پزشکی و مطالعات علمی استفاده می شوند.

ترمومتر ها چه انواعی دارند؟

دماسنج ها با توجه به نوع نیاز کاربران در اندازه ها و شکل های متفاوتی در دسترس هستند. دماسنج ها کار های متفاوتی انجام می دهند که بر مبنای آن ها به دو نوع دماسنج های بالینی و دماسنج های آزمایشگاهی تقسیم می شوند. ما در این مقاله از بین انواع ترمومتر، به نوع آزمایشگاهی آن می پردازیم.

ترمومتر های آزمایشگاهی

ترمومتر های بالینی تنها برای اندازه گیری دمای بدن انسان طراحی شده اند. برای مصارف دیگر و برای اندازه گیری درجه گرمی و سردی اشیاء بی جان، ترمومتر های متفاوتی در دسترس هستند که به آن ها ترمومتر آزمایشگاهی گفته می شود. این نوع از انواع ترمومتر، به افرادی که در آزمایشگاه ها به آزمایش مشغول اند، کمک می کنند تا نقطه جوش، نقطه انجماد و دما های دیگر اشیاء را به آسانی و به طور دقیق اندازه گیری کنند. این نوع از ترمومتر ها فقط برای استفاده در دمای مخصوص آزمایشگاه ها ساخته شده اند و در محیط های بالینی هیچ کاربردی ندارند. محدوده اندازه گیری دما در دماسنج های آزمایشگاهی، ۱۰_۱۱۰ درجه سانتی گراد است. در این بخش به بررسی انواع ترمومتر های آزمایشگاهی می پردازیم:

• ترمومتر مایع در شیشه

بدنه و جزء اصلی این نوع دماسنج، یک شیشه دربسته است که مایعی مانند جیوه یا الکل قرمز را در خود جای داده است. حجم مایع در ترمومتر با بالا رفتن یا پایین آمدن دما، جا به جا می شود. زمانی که دما افزایش می یابد، این مایع منبسط می شود. همان گونه که ذکر شد، جنس بدنه این ترمومتر ها از شیشه است و در نتیجه احتمال شکسته شدن آن بالاست. برای پیشگیری از شکستن، در محفظه هایی قرار گرفته اند که خوانش دما روی آن ها ثبت شده است. دماسنج مایع در شیشه به منبع تغذیه احتیاجی ندارد و همین موضوع آن را به ترمومتری ارزان و مناسب بدل کرده است.

• ترمومتر پیرومتر

از میان انواع ترمومتر، ترمومتر پیرومتر می تواند دما را از راه دور بسنجد. این دماسنج ها تابش حرارتی ساطع می کنند و دمای جسم از این راه اندازه گیری و مشخص می شود. برای بررسی دمای اجسام و سطوح متحرک این نوع ترمومتر مناسب ترین گزینه است؛ زیرا این ترمومتر ها هیچ چیزی را لمس نمی کنند. همچنین اجسامی هستند که ساختمان پیچیده ای دارند یا دما در آن ها آنقدر بالاست که به هیچ وجه قابل لمس نیستند. برای اندازه گیری این نوع از اجسام نیز از ترمومتر پیرومتر بهره می برند. برای سنجش دمای بیش از ۲۰۰۰ درجه سانتیگراد از پیرومتر ها استفاده می کنند.

• ترمومتر مقاومتی پلاتینیوم

ترمومتر مقاومتی پلاتینیوم از یک سیم پلاتین برای سنجیدن درجه گرمی و سردی اشیاء مختلف استفاده می کند. این سیم پلاتین به یک مقاومت الکتریکی وصل است که نسبت به دمای محیط عملکرد های مختلفی از خود نشان می دهند؛ به این معنی که زمانی که دما در محیطی بالا می رود، مقاومت استفاده شده در این ترمومتر نیز افزایش می یابد. ترمومتر مقاومتی در تشخیص دما بسیار با دقت عمل می کند؛ اما سرعت آن کمی کند است. محدوده اندازه گیری دما به وسیله این ترمومتر ها، ۵۰۰_۲۳۰۰ درجه سانتیگراد است.

بدنه و جزء اصلی این نوع دماسنج، یک شیشه دربسته است که مایعی مانند جیوه یا الکل قرمز را در خود جای داده است. حجم مایع در ترمومتر با بالا رفتن یا پایین آمدن دما، جا به جا می شود. زمانی که دما افزایش می یابد، این مایع منبسط می شود. همان گونه که ذکر شد، جنس بدنه این ترمومتر ها از شیشه است و در نتیجه احتمال شکسته شدن آن بالاست. برای پیشگیری از شکستن، در محفظه هایی قرار گرفته اند که خوانش دما روی آن ها ثبت شده است. دماسنج مایع در شیشه به منبع تغذیه احتیاجی ندارد و همین موضوع آن را به ترمومتری ارزان و مناسب بدل کرده است.

• ترمومتر پروب

اگر بخواهیم معمول ترین و پر استفاده ترین ترمومتر را نام ببریم، آن قطعا ترمومتر پروب است. برای اندازه گیری دمای غذا ها و نمونه های مایع از این نوع از ترمومتر بهره می برند. برای این که در فروشگاه ها و آزمایش های صنایع غذایی برخی از تست های بهداشتی لازم را انجام دهند، از ترمومتر پروب استفاده می کنند؛ زیرا خوانش دما به وسیله آن خیلی راحت و سریع صورت می گیرد. این نوع از ترمومتر ها نوک بسیار تیزی دارند که موجب می شود در مواد غذایی بهتر نفوذ کنند، در مایعات بهتر غرق شوند و در نتیجه عملکرد بهتری داشته باشند. دماسنج پروب دو نوع دارد؛ دماسنج پروب ثابت و دماسنج پروب سیمی.

• ترمومتر نواری دو فلزی

ترمومتر نواری دو فلزی، همانطور که از نامش مشخص است، از دو فلز کاملا جدا تشکیل می شود. با زیاد تر شدن دما، این دو فلز بهم وصل می شوند. این فلز ها با سرعت و طول های متفاوتی منبسط می شوند و در نهایت نوار دو فلزی به سمت فلزی که ضریب انبساط حرارتی آن کمتر است، خم می شود. این نوع از ترمومتر ها خیلی محکم و مقرون به صرفه هستند و نحوه نصب و راه اندازی شان نیز بسیار آسان است.

نتیجه گیری

دانستن انواع مختلف ترمومتر، افراد را در به کار گیری صحیح آن ها یاری می دهد. ترمومتر ها کلا دو نوع مختلف دارند؛ ترمومتر بالینی و ترمومتر آزمایشگاهی. در این نوشته پس از ارائه توضیحات کلی درباره ترمومتر و نحوه عملکرد آن، این دو نوع کلی بررسی و انواع مختلف ترمومتر آزمایشگاهی، در پنج مورد مجزا توضیح داده شد.