کنتاکتور چیست ؟ کنتاکتور یک جز الکتریکی است که در بسیاری از موارد شبیه رله است اما به طور معمول در کاربردهای بسیار بزرگتری مورد استفاده قرار می‌گیرد. به همین دلیل بسیاری از ویژگی‌های کنتاکتور آن را با یک رله‌ی استاندارد متمایز می‌کند. در بسیاری از موارد، یک کنتاکتور با درنظر گرفتن مصرف بالای جریان الکتریکی طراحی می‌شود. برای اطلاعات بیشتر در مورد خرید کنتاکتور این مطلب را مطالعه کنید.
یکی دیگر از فاکتورهای متمایز که کنتاکتور را از رله مجزا می‌کند این است که رله‌ها به طور معمول در دو تنظیم به کار گرفته می‌شوند: به طور معمول باز یا بسته. بیشتر کنتاکتورها طوری طراحی می‌شوند که فقط به صورت باز مورد استفاده قرار بگیرند. البته انواع متفاوتی وجود دارند اما به طور معمول به این شیوه طراحی می‌شوند. مدارشکن‌ها، که با هردو تفاوت دارند به طور معمول بسته طراحی می‌شوند، اما در صورت بوجود آمدن شرایط خطرناک بر روی مدار باز می‌شوند.
کنتاکتورها در بیشتر اوقات (ولی نه همیشه) از لحاظ سایز فیزیکی بزرگتر از رله‌ها هستند. مدل های کوچک به طور معمول به اندازه دست انسان می‌باشند (از ۶ آمپر). در ابعاد دیگر می‌توانند بزرگتر از این اندازه باشند و در ابعاد یک متر در یک متر باشند (تا ۱۰۰۰ آمپر).
نگاهی اجمالی به کنتاکتور
اگر قصد خرید کنتاکتور داریم باید ابتدا بدانیم کنتاکتور دقیقا چیست. اگر بخواهیم دقیق تر نگاه کنیم کنتاکتورها در واقع سوئیچ‌هایی هستن که از دور کنترل می‌شوند. آنها می‌توانند در ولتاژهایی مشابه با دستگاه‌های کنترلی که آنها را کنترل می‌کنند طراحی شوند یا می‌توانند در ولتاژهایی مشابه با باری که کنترل می‌کنند طراحی شوند. به دلیل استفاده گسترده در این ظرفیت‌ها می‌توان به راحتی این دستگاه را در گروه تجهیزات گرید صنعتی قرار داد که در مدارهایی که به طور معمول در ولتاژها و جریان‌های بالاتری که در بیشتر خانه‌ها نیاز است استفاده می‌شوند.
به شرایط اجرایی که بیشتر کنتاکتورها در آن فعالیت می‌کنند، ملاحظات بسیار متفاوتی در ساخت آنها به نسبت رله‌های کوچک وجود دارد. به طور مثال بیشتر کنتاکتورها دارای نوعی سیستم فرونشانی قوس الکتریکی در طراحی خود هستند که باعث بالارفتن طول عمر آنها می‌شوند. نوع سیستم فرونشانی مورد استفاده بسته به فعالیت کنتاکتور در جریان AC یا DC می‌باشد.
طرز کار کنتاکتور
کنتاکتورها همچنین با نوع سوئیچی که در آنها تعبیه شده شناخته می‌شوند. این موضوع به آنها اجازه می‌دهد که مانند هر سوئیچ دیگری کاربرد داشته باشند و در مواردی حالت چندین مدار را تغییر داده و در موارد دیگر تنها حالت یک مدار بخصوص را تغییر دهند.
کنتاکتورها به نسبت دستگاه‌های چندان پیچیده‌ای نیستند اما جزئی همیشگی از ماشین‌آلات پیشرفته در جهان می‌باشند. آنها راهی بسیار کاربردی برای کنترل ماشین‌آلات مختلف در سطوح بزرگ به صورت از راه دور و به طور اتومات هستند.
دسته بندی و موارد استفاده کنتاکتور
کنتاکتورها به طور معمول برای کاربردهای بسیار سنگین صنعتی در ابعاد گسترده استفاده می‌شوند و سیستم دسته بندی آنها نیز نشانگر این موضوع است. کنتاکتورها طبق IEC 60947-4-1 در کلاسبندی‌های مختلفی قرار گرفته‌اند. این کلاسبندی‌ها توسط شماره‌های AC، از AC-1 تا AC-4 نشان داده می‌شوند.
کاربردهای کنتاکتورها شامل روشن کردن انواع موتور، کنترل کردن کوره، کنترل کردن سرعت موتورهای بسیار بزرگ و دیگر کاربردهای سطح بالا.
خرید کنتاکتور اشنایدر
مقدار جریانی که کنتاکتور در معرض آن قرار می‌گیرد، موادی که از آن تشکیل شده، تکنولوژی فرونشانی قوس الکتریکی که برای محافظت از آن بکار گرفته شده و چندین فاکتور دیگر همگی بر روی نهایت طول عمر یک کنتاکتور تاثیر دارند. هرچند از لحاظ مکانیکی این دستگاه‌ها به بسیار بادوام بوده و وقتی که با محافظ قابل قبول و شرایط مناسب بکار گرفته شوند می‌توانند به مدت بسیار زیادی فعالیت کنند. کنتاکتورها برای کنترل انواع بارهای الکتریکی مانند موتور الکتریکی، مدارهای روشنایی، گرمکن، بانک‌های خازنی و دیگر تجهیزات الکتریکی مورد استفاده گسترده قرار می‌گیرند.
تایمر کنتاکتور
تایمرها در بسیاری از موارد در سیستم‌های روشنایی استفاده می‌شوند که می‌توانند چراغ‌ها را در مواقعی روشن و دیگر مواقع خاموش نگاه دارند. دستگاه‌هایی وجود دارند که عملکرد یک کنتاکتور را
بر اساس یک دستگاه ساعت شمار، که می‌تواند یک ساعت ساده یا یک تایمر شمارش معکوس باشد، کنترل می‌کنند. تایمرهای کنتاکتور لزوما در جریان‌های بسیار بالا فعالیت نمی‌کنند. در واقع، بسیاری از این مدل‌ها دستگاه‌های ساده خانگی هستند که برای بازار مصرف کننده تولید شده‌اند. با اینحال زمان سنجی بخش بسیار مهمی از صنعت بوده و تایمرها در تمامی رنج‌ها عرضه شده و برای تمامی سطوح جریان و بار الکتریکی تولید می‌شوند.
تیغه کنتاکتور یا (Contact)
خرید کنتاکتور زیمنس
تیغه در واقع بخشی است که جریان را عبور می‌دهد. تیغه کنتاکتور را می‌توان به سه بخش تقسیم کرد اما به دلیل اینکه بسیاری افراد تیغه کمکی (Auxiliary Contact) را به طور کلی قطعه دیگری به حساب می‌آورند ما اینجا تیغه را به دو گروه عمده تقسیم کرده و در بخش دیگر تیغه کمکی را توضیح می‌دهیم. این دو گروه عبارت اند از:
- تیغه فرمان
- تیغه قدرت
تیغه‌های فرمان خود به دو دسته نرمالی باز و نرمالی بسته تقسیم می‌شوند که هر دو بر روی بدنه کنتاکتور تعبیه می‌شوند. این تیغه‌ها بعد از هر بار که بوبین تحریک می‌شود تغییر وضعیت می‌دهند و به حالت عکس تغییر می‌کنند.
تیغه‌های قدرت نیز وظیفه هدایت جریان الکتریکی پس از تحریک بوبین را بر دوش می‌کشند.
تیغه کمکی در کنتاکتور یا (Auxiliary Contact)
تیغه کمکی یا همان پلاتین ممکن است بخشی از طرح کنتاکتور باشد یا ممکن است به یک کنتاکتور به صورت قطعه‌ای جدا که به صورت یک ماژول متصل یا برداشته می‌شود اضافه شود. تیغه کمکی اغلب اوقات به عنوان یک کنترل کننده اطلاعات برای یک کنترلر منطقی به کار گرفته می‌شود که می‌تواند به دستگاه‌های دیگر سیگنال روشن/خاموشی فرستاده یا عملیات بخصوصی را بر اساس داده ورودی انجام دهد.
تیغه کمکی به طور معمول از لحاظ مکانیکی به کنتاکت اصلی متصل است و با تغییر حالت تیغه اصلی حالت تیغه کمکی نیز تغییر می‌کند. آنها همچنین به عنوان واحد کنترل سخت افزار استفاده می‌شوند.
محفظه در کنتاکتور یا (Frame)
محفظه برای عایق و ایزوله کردن بخش‌های الکتریکی هادی کنتاکتور به منظور امنیت خود کنتاکتور و دیگر ابزارالات و همچنین حفض امنیت جانی کارکنان به کار می‌رود. به همین دلیل جنس محفظه باید از مواد عایق الکتریسیته باشد و همچنین باید در برابر حرارت مقاومت بسیار خوبی داشته باشند. این مواد می‌توانند پلاستیک‌های مخصوص سفت شونده در برابر حرارت و یا Nylon 6 و … باشند.
برای خرید کنتاکتور به چه اطلاعاتی نیاز داریم؟
کنتاکتور سوئيچي است که به‌صورت الکتريکي کنترل مي‌شود و در قطع و وصل مدار الکتريکي کاربرد دارد. با توجه به اطلاعات سایت RS Online تفاوت بين کنتاکتورها و رله‌ها در آن است که کنتاکتورها توانايي قطع و وصل ولتاژها و جريان‌هاي بالاتري را دارند. کنتاکتورها معمولاً به منظور کنترل حرارت يا راه‌اندازي موتورهاي الکتريکي کاربرد دارند.
انتخاب درست کنتاکتورها براي کاربرد مورد نظر مستلزم آن است که ابتدا نکات زير بررسي شود:
سيم‌پيچ : به منظور تأمين انرژي کنتاکتور براي قطع و وصل کنتاکت‌هاي اصلي باست.
کنتاکت‌هاي (قطب‌هاي) اصلي : بخشي از کنتاکتور که حامل جريان است.
کنتاکت‌هاي کمکي : در مدارهاي کنترلي و سيگنال‌دهي کاربرد دارد.
- انتخاب سيم‌پيچ
- عملکرد AC يا DC
- ولتاژ مدار کنترلي به‌عنوان مثال ۲۴VAC، ۲۳۰VAC، ۴۰۰VAC، ۲۴VDC و غيره.
توجه کنيد در صورتي‌که عملکرد AC مدنظر باشد بايد در ادامه، فرکانس درست منبع تغذيه انتخاب شود و در صورت انتخاب عملکرد DC، بررسي شود که آيا گزينه‌ي مصرفِ توانِ پايين مورد‌نياز است؟
- انتخاب کنتاکت‌هاي اصلي
- تعداد حالت‌هاي باز معمولي(N/O) و/يا بسته به‌طور معمول(N/C)
- حد مجاز جريان سوئيچ(آمپر)
- ميزان ولتاژ AC يا DC
چه دسته‌بندي واحدي مورد نياز است به‌عنوان مثال : AC-1، AC-3، DC-21 و غيره. اين الزام بر مبناي نوع بار القايي و مقاومتي، و تعداد سيکل‌هاي عملکردي خاموش/روشن است.
- انتخاب کنتاکت کمکي
- تعداد کنتاکت‌هاي به‌طور معمول باز (N/O) و/يا به‌طور معمول بسته (N/C)
توجه داشته باشيد که جريان مجاز کنتاکت‌هاي کمکي لزوماً برابر جريان مجاز قطب‌هاي اصلي نيست. هر چند انواع کنتاکتور با تأخير زماني در برخي مدل‌ها موجود است.
علاوه بر مطالب فوق، جهت کمک به انتخاب کنتاکتور مناسب برای کاربرد مشخص، بايد اطلاعات زير هم جمع‌آوري شود.
- دماي محيط
- طراحي مستقل و ماژولار
- آيا استفاده از رله‌ي قفل داخلي، رله‌ي لچ(قفل)، رله‌ي اضافه بار، محفظه‌ها، تايمر، حذف‌کننده‌هاي اضافه جهش سيم‌پيچ يا شينه‌ها ضرورت دارد؟
